Een waterpasinstrument is primair bedoeld om hoogteverschillen te meten. Door een horizontale gradenverdeling kunnen hoeken gemeten worden en door het verschil tussen de kruisdraden kunnen afstanden gemeten worden. De nauwkeurigheid van een waterpasinstrument wordt normaal gemeten d.m.v. een doorgaande waterpassing heen en terug over 1000 meter. Bepalend voor de nauwkeurigheid zijn de compensator (indien automatisch) en de kijker vergroting.
Magnetisch gedempte waterpasinstrumenten zijn minder trillingsgevoelig dan lucht gedempte.
De Premium waterpasinstrumenten hebben een veel beter optiek, compensator systeem en zijn gemaakt van veel betere materialen.