Een waterpasinstrument is primair bedoeld om hoogteverschillen te meten. Door een horizontale gradenverdeling kunnen globaal hoeken gemeten worden en door de verschil tussen de kruisdraden kunnen afstanden geschat worden. De nauwkeurigheid van een waterpasinstrument wordt normaal gemeten d.m.v. een doorgaande waterpassing heen en terug over 1000 meter. Bepalend voor de nauwkeurigheid zijn de compensator (indien automatisch) en de kijkervergroting.
Hieronder staan de digitale en electronische waterpasinstrumenten met hoge nauwkeurigheden